Passion (Đam mê) or Money (tiền bạc)?

Đến đây, có một câu hỏi dành cho mọi ngành nghề: làm vì đam mê hay vì tiền?

Đây không phải là câu hỏi riêng của ngành CNTT, nhưng với ngành này, câu hỏi trở nên “hóc búa” hơn nhiều so với các ngành khác. Bạn có thể dễ dàng trả lời rằng một người chạy Grab làm vì tiền hay vì đam mê – đa số làm công việc đó vì họ không có lựa chọn nào khác.

Nhưng CNTT nói chung và lập trình nói riêng lại là một câu chuyện khác: không ai chọn làm lập trình viên vì đó là lựa chọn duy nhất. Lập trình là một nghề vất vả, đòi hỏi cao và đào thải cũng cao. Đồng thời, lập trình cũng là một nghề dễ gây “nghiện” và hiện tại được trả lương cao. Ba yếu tố này khiến câu hỏi làm vì đam mê hay vì tiền trở nên khó trả lời hơn nhiều đối với lập trình viên.

Tôi đã được hỏi câu hỏi này hàng chục lần khi gặp gỡ các bạn sinh viên hoặc lập trình viên mới vào nghề: “Theo anh, em nên làm vì đam mê hay vì tiền?” Có rất nhiều sách báo và những người nổi tiếng khuyên các bạn theo đuổi đam mê; cũng có không ít người nổi tiếng khác lại khuyên điều ngược lại. Nếu có một lời khuyên rõ ràng cho lập trình viên, tôi đã không đưa câu hỏi này vào phần “Hiểu những thế lưỡng nan”. Tôi chỉ có thể đưa ra một vài gợi ý.

Thứ nhất, nếu bạn thực sự yêu thích nghề lập trình, hãy yên tâm theo đuổi đam mê. Với nhu cầu lớn từ thị trường hiện nay, lập trình viên có đam mê (và từ đó hình thành kiến thức và kỹ năng tốt) luôn có cơ hội được trả lương cao và rất cao. Đây là lợi thế mà gần như chỉ ngành CNTT có tại thời điểm này. Là một lập trình viên có đam mê với nghề, bạn nên cảm thấy may mắn. Không có nghề nào khác đảm bảo rằng đam mê sẽ đi kèm với thu nhập tốt như ngành CNTT: lập trình viên có đam mê được đảm bảo cuộc sống tốt, thậm chí là sung túc, chỉ cần họ thực sự mê (nghĩa là đắm chìm vào công việc bằng hành động) chứ không chỉ đơn giản là thích (nhưng không có hành động cụ thể).

Thứ hai, nếu bạn vẫn đang băn khoăn về câu hỏi trên, hãy làm vì tiền. Tôi tin rằng những lập trình viên có đủ đam mê đang được trả công xứng đáng, và họ không cần trả lời câu hỏi này. Tuy vậy, không có gì sai khi bạn chọn nghề lập trình vì tiền. Tư duy làm vì tiền thậm chí có thể tốt vì giúp bạn trở nên chuyên nghiệp hơn: bạn lo sợ bị đào thải và do đó, bạn cập nhật công nghệ thường xuyên; bạn muốn được trả lương cao hơn nên bạn hoàn thành công việc với chất lượng tốt hơn và nhanh hơn. Nỗi sợ hãi và mong muốn về vật chất đôi khi là động lực tốt để con người phát triển. Phần lớn người Việt Nam, công dân của một nước nghèo đang phát triển, đang làm việc chăm chỉ vì ám ảnh về sự nghèo đói mà họ đã từng trải qua. Điều đó không có gì sai trái, thậm chí còn đáng tự hào.

Tôi từng tổ chức một buổi họp nhóm, để từng thành viên chia sẻ thẳng thắn lý do họ gắn bó với công ty và làm việc trong nhóm. Có những lập trình viên nói rằng họ yêu thích công việc và sản phẩm này, họ học được rất nhiều và chấp nhận mức lương thấp hơn nhiều so với các đề nghị từ công ty khác. Có những lập trình viên thể hiện rõ quan điểm rằng họ cần tiền để có khoản tích lũy cho mục đích xa hơn. Tôi đánh giá rất cao những lập trình viên thẳng thắn và rõ ràng. Cuối cùng, họ đều nhận được thành quả xứng đáng khi hành xử chuyên nghiệp và đồng bộ được mục tiêu cá nhân với mục tiêu của tổ chức.

Đáng ngại nhất là những lập trình viên không rõ ràng trong câu trả lời cho câu hỏi làm vì đam mê hay vì tiền. Họ không có đam mê và cũng không có nhu cầu kiếm thêm tiền vì họ đã được xã hội trả công ở mức đủ cao để có một cuộc sống “đủ tốt”. Họ ở đáy của kim tự tháp mà tôi đã đề cập, và cũng không có nhu cầu di chuyển lên đỉnh tháp. Không chỉ ảnh hưởng tới bản thân, họ còn đặt tổ chức vào thế khó xử.

—
Trích Devup – Nguyễn Hiển

#ntechdevelopers